Ortadoğu'ya kalkınma danışmanlığı vereceğiz 11 12 2011

Ortadoğu'ya kalkınma danışmanlığı vereceğiz.

11 12 2011

Geçtiğimiz günlerde Washington'da düzenlenen Güney Sudan Ekonomi Konferansı'nda Türkiye'yi temsil eden Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz temasları sırasında USASABAH'ın sorularını yanıtladı.

Bakan Yılmaz, Türkiye'nin 2011 yılındaki yüksek büyüme, istihdam ve yatırım rakamlarına, daralan Avrupa pazarına ve yakın bölgesinde yaşanan siyasi dönüşümlere rağmen ulaştığını söyledi.

***

Önümüzdeki dönemde Afrika kıtasının geneline yönelik Türkiye'nin hedefleri nelerdir?

Her ülke ile ilgili Afrika'da hedeflerimiz var. Kuzey Afrika'da biliyorsunuz Mısır, Tunus, Cezayir ile çok önemli bağlarımız var. Sahra Altı dediğimiz bölgede de ciddi çalışmalarımız var. Afrika kıtasındaki büyükelçiliklerimizin sayısı 27'den 32'ye çıkacak.

Afrika muazzam bir potansiyele sahip ama bugüne kadar maalesef geçmişte sömürge halinde olduğundan, kaynakları kendisi için değil başkaları için kullanıldığından çok acılar çekmiş bir yer. Nitekim Çin'den Amerika'ya kadar birçok gelişmiş ülke boş yere Afrika'da değiller. Pek çok sıkıntılara rağmen orada çok aktif bir şekilde bulunuyorlar. Afrika, Tarımdan madenciliğe, altyapıdan şehirleşmeye kadar birçok alanda gelişmeye aç bir bölge. Son yıllarda da bir kıpırdanma görüyoruz. Kıta olarak baktığımızda yüzde 6-7'lik bir büyüme yakalamış durumda. Burada Türkiye'nin bir farkı var. Biz, Afrika'ya daha önce bazılı batılı ülkelerin yaptığı gibi sömürgeci gibi değil bir ortak olarak yaklaşıyoruz. İşadamlarımız da gittiklerinde yerleşiyorlar, o toplumun bir parçası haline geliyorlar. Her iki tarafın da kazanç sağladığı bir ilişki biçimi geliştiriyoruz. Küresel krizde de şunu açık bir şekilde gördük. Avrupa'da piyasa daralırken, dünyada birçok sıkıntılar yaşanırken bizim Afrika'ya yönelik ihracatımız arttı. Bizim için artık Afrika ihmal edilecek bir pazar değil.

"ORTADOĞU'YLA TİCARETİMİZ ESKİSİNDEN İYİ OLACAK"

Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da jeopolitik dengeler yeniden şekilleniyor, bir geçiş dönemi yaşanıyor. Bu anlamda, Türkiye'nin bölgeye olan ihracatında ve yatırımlarında bir aksama görülüyor mu?

Geçici bir süre elbette bir takım aksamalar olacaktır. Çünkü bu ülkeler büyük bir dönüşüm içindeler. Libya, Tunus, Mısır'da bir halk devrimi yaşandı ve şu anda da bir geçiş sürecindeler. Seçimler yapıldı, Tunus'da bir hükümet oluşumu var, Mısır'da seçimler devam ediyor. Libya'da yeni bir geçiş yönetimi var. Orta ve uzun vadede eskisinden çok daha iyi bir durum sözkonusu olacak. Türkiye'nin yaşadığı başarılı deneyim, hem ekonomik kalkınmada aldığı mesafe, hem de demokraside aldığı mesafe bu ülkeler için bir ilham kaynağı. Türkiye'nin deneyimlerini mutlaka öğrenmek istiyorlar. Yaklaşım olarak da içinde bulunduğumuz dönemde bu ülkelerdeki yeni yönetimlerle de son derece iyi ilişkilerimizin olacağı görülüyor. Orta ve uzun vadede bu durum bizim için yeni alanlar ve imkanlar doğuracaktır. Şu bakımdan da bence Arap Baharı dediğimiz hadise bence bizim avantajımıza olacak. Arap Baharı ile yönetimler daha fazla halka dayalı yönetimler haline geliyor. Halkın da beklentisi refah ve gelişme, ekonomik büyüme. Hem demokrasi, özgürlük istiyorlar ama bir taraftan da ekonomik gelişme istiyorlar. Önümüzdeki yıllarda ekonomi ön plana çıkacak. Ekonomi ön plana çıktıkça Türkiye daha fazla ön plana çıkacak aslında. Çünkü en büyük ekonomik potansiyele sahip olan, ve bu ülkelerle ortak çalışmalar yapabilecek ülke Türkiye.

"ORTADOĞU'YA KALKINMA DANIŞMANLIĞI VERECEĞİZ"

Türkiye bu kalkınma planlarına ilişkin ne gibi çalışmalar yapıyor şu an?

Özel sektörümüz çok dinamik, gerek yatırımlar gerekse ticaret kanalıyla burada bulunuyor zaten, Teknik yardım çalışmalarımız var, burada TİKA son derece aktif. Biz Kalkınma Bakanlığı olarak bunların da ötesinde Kalkınma Araştırmaları Merkezi adını verdiğimiz yeni bir merkez kuruyoruz. Son kanun hükmünde kararname ile bu birimi kurduk. Şimdi önümüzdeki yıl bunu kurumsallaştıracağız ve daha etkili bir hale getireceğiz. Buradaki amacımız komşu ülkeler başta olmak üzere Türkiye'nin kalkınma tecrübesini bu yeni coğrafyada paylaşmak. Bizim 2001'den bu yana makro ekonomide sağladığımızı iyileşmeler, istikrar, bütçe disiplinimiz, bankacılık sistemindeki sağlam yapımız, bütün bu alanlardaki yapısal reformlarımız Türkiye'ye ciddi bir tecrübe birikimi sağlamış durumda. Bunu biz diğer ülkelerle paylaşmak istiyoruz. Kurumsal yapıları oluşturuyoruz. Tecrübelerimizi daha etkili bir şekilde paylaşacağız. Kalkınma Araştırmaları Merkezi'nde bir çekirdek kadro, sekretarya ve uzmanlarımız olacak ama bu uzmanlarımızın akademik dünya, iş dünyası ve diğer kamu kurumları ile bağlantıları olacak. İşin organizasyonu yapacak, hafızasını tutacak bir yapı olacak. Aklımdaki bir başka şey de aslında şu. Emekli olan çok sayıda insanımız var Türkiye'de. Ciddi tecrübeler yaşamış, ama şu an aktif olmayan insanlarımız var. Onları da bu sürece katabilecek bazı mekanizmalar geliştirmeyi düşünüyoruz. Gönüllülük bazında olabilir bu.

Türkiye'nin 2011'in üçüncü çeyreğine ilişkin oldukça iyi büyüme rakamları açıklandı. Türkiye'nin sürdürülebilir büyümeyi sağlaması konusunda geleceğe dair projeksiyonlar nelerdir?

Burada 2010 yılında yüzde 9 büyüme 2011'de ilk dokuz ay itibariyle yüzde 9.6'lık bir büyüme söz konusu. Bu dünyada en iyi büyüme performansı. Eylül ayı istihdam rakamlarına baktığımızda işsizlik oranı yüzde 8.8'e kadar düşmüş durumda. Krizin yoğun olduğu dönemlerde yüzde 14'lere çıkmıştı, oradan buralara gelmiş durumdayız. Türkiye aynı zamanda muazzam bir istihdam üretiyor. Bunu da iş gücüne katılım oranları %50'yi aştığı halde yapıyor. Buna rağmen işsizlikte muazzam bir düşüş sağladık. Türkiye yine borçlarının milli gelirine oranın anlamında çok ciddi bir performans gösterdi. Bu yıl itibariyle yüzde 40'ın altını göreceğiz inşallah. Avrupa'da bu oran son derece yüksek. ABD'de yüzde 100'lere ulaştı. İtalya gibi ülkelerde yüzde 120, Yunanistan'da yüzde 150'lerde. Türkiye'deki büyümeyi kamunun aşırı harcamaları ile yapmadık, özel yatırımlarla gerçekleştirdik. Önümüzdeki dönemde de bunu sürdürmek istiyoruz. Yeni orta vadedeki programımızda 2012'de yüzde 4 civarında bir büyüme, 2013 ve 2014'de yine yüzde 5 civarında bir büyüme öngörümüz var. Dünyadaki kötü gidişata rağmen bizde bir miktar büyüme hızında bir yavaşlama söz konusu olacak ama Avrupa ile mukayese ettiğimizde Avrupa'nın en hızlı büyüyen ekonomisi olmaya devam edeceğiz. Bugün Avrupa yüzde 1 civarında giden bir konumda ama biz yine potansiyel büyüme dediğimiz yüzde 5 civarında bir büyümeyi orta vadede sağlamayı, istihdam artışını devam ettirmeyi öngörüyoruz. Bütün bunlar Türkiye'yi olumlu yönde ayrıştıran rakamlar, gelişmeler.

Türkiye'de kamu yatırımlarından bahsettik. Önümüzdeki dönemdeki kamu yatırımları ne ölçüde olacak?

GAP'a son yıllarda büyük önem verdik. 2008'de Sayın Başbakanımız GAP eylem planı ilan etti. Bu eylem planının ardından toplam kamu tahsisatı içinde GAP bölgesinin payı yüzde 7'den yüzde 14'lere çıktı. Bu çerçevede çok boyutlu bir program yürütmeye başladık. Bunun 4 tane ekseni var. Birincisi ekonomik eksen, bu kapsamda KOBİ'lerden, tarımsal işletmelere kadar projeleri destekledik. Kalkınma ajanslarını kurduk. İkinci eksende sosyal eksen kapsamında GAP bölgesinin eğitim ve sağlık yatırımlarına, üniversitelerimizi yatırımlarına ivme kazandırdık. Sosyal Destek Programı SODES'i başarılı bir şekilde uyguluyoruz. Buradan binlerce projeye, insanların hayatına dokunan projeleri uyguladık. Üçüncü eksende altyapı, ulaştırma ve sulama alanlarına büyük yatırımlar yaptık. Tüm Türkiye'de olduğu gibi GAP bölgesinde de ulaştırma yatırımı atağı başlattık. Duble yollar, terminal binaları gibi çeşitli yatırımlar gerçekleştiriyoruz. Sulama konusunda ki GAP'ın en önemli alanı burada ana kanallara büyük yatırımlar yapıyoruz. Barajlarda tuttuğumuz suyu büyük ovalara taşıyacak yüzlerce kilometrelik ana kanal inşa ediyoruz. 600 km'den fazla kanalımız şu an inşa halinde. Bir kısmı bu yıl, bir kısmı gelecek yıl bitecek. 2013'lere geldiğimizde yüz binlerce hektarlık alana suyu aktaracak ana kanallarımızı yapmış olacağız. Bununla paralel bir şekilde tarla içi geliştirme faaliyetleri yürütülüyor. Bu arada da tamamen kapalı, basınçlı sistemler kullanıyoruz. Eskisi gibi tuzlanma oluşturacak sistemler kullanmıyoruz. Sağlıklı sulama yapısı getiriyoruz bir taraftan da toplulaştırma dediğimiz bir çalışma yapıyoruz. Sadece GAP bölgesinden 2 milyon hektarı aşkın bir arazi de arazi toplulaştırması yapıyor, hem arazinin ölçeğini artırıyoruz, hem ıslah ediyoruz hem de bu alanlardaki köylerin temel altyapı problemlerini çözüyoruz. GAP'ın yanı sıra yeni kararnamemizle üç yeni bölgesel idare oluşturdık. DAP-Doğu Anadolu Kalkınma İdaresi, DOKAP-Doğu Karadeniz Kalkınma İdaresi ve KOP-Konya Ovası Projesi Bölge Kalkınma İdaresini oluşturduk. Bunlar da yine GAP'a benzer bir şekilde bu bölgelerimizin çok yönlü kalkınmasında önemli bir rol oynayacak.

"YOKSULLUKLA MÜCADELE İÇİN YENİ YÖNTEMLER DENEYECEĞİZ"

Türkiye'de gelir dağılımındaki rakamları göz önünde bulundurduğumuzda bundan sonraki döneme dair hedefler neler olacaktır?

Biz sadece büyümedik, kaynakların daha adil bir şekilde dağılmasını sağladık. Yoksulluk ile ilgili rakamlara baktığımızda 1 doların altına yaşayan insan kalmamış durumda. 2.15 doların altında yaşayan nüfus 2002 yılında yüzde 4'ler civarındaydı bugün 0.2'ler civarına düşmüş durumda. 4 dolar 30 sentin altında olan nüfus yüzde 30'lardan fazlaydı bugün yüzde 3'lere gerilemiş durumda. Bunlar satın alma gücüne göre uluslararası verilerle mukayese edilebilir rakamlar. Bu anlamda yoksullukta ciddi bir gerileme görüyoruz. Sosyal yardımlaşma vakfının yaptıklarından, özürlüler ile ilgili yaptıklarımıza kadar, eğitim ve sağlığa kadar çok yönlü sosyal politikalarımızın sonuç verdiğini bu rakamlardan da görüyoruz. Biz burada yoksulluğu izole bir alan olarak düşünmüyoruz. Yoksullukla mücadelemizi aynı zamanda istihdam politikalarımızla ilişkili götürüyoruz. Son dönemlerde bu konulara çok eğildik. İş-Kur ile Sosyal Yardımlaşma arasında belli bağlantılar oluşturduk. Yoksulluk aslında geçici bir durum. Önemli olan onları kendi ayakları üzerinde durur bir hale getirmek. Bu anlamda da son yıllarda mesleki eğitim programları,kurslar, daha geniş istihdam alanları yaratmaya dönük çalışmalarımız da yine yoksullukla mücadelemizde çok etkili. Aileye odağa alan, ihtiyaç sahiplerinin devlete gelmesini beklemeyen, onların ayağına giden bir politika uygulanacak. ASTEP dediğimiz yeni bir sosyal destek programı oluşacağız. Uzmanlar istihdam edeceğiz. Bu konularda derinlemesine bilgi sahibi, engellisinden, okula gitmesi gerekene, yaşlısından bakıma muhtaç olanına kadar hepsini bir bütünlük içerisinde tespit edecek. Bir kısmını belki iş gücü piyasasına yönlendirecek, bir bölümünü sosyal hizmet, yardım kurumlarına yönlendirecek daha sistematik kurumsal bir yapı ile önümüzdeki yıllarda daha büyük çaba sarf etmeye devam edeceğiz.

Milli Gelir ve Kişi Başına Düşen Milli Gelirde son 10 yılda yükselen grafik bundan sonra ne yönde seyredecektir?

2002 yılında Milli Gelirimiz 230 milyar dolardı. Bu sene yıl sonunda 800 milyara yaklaşacak. Yani üç katından fazla bir artış görüyoruz. Kişi başına düşen milli gelirde 2002'de 3 bin 500 dolardı, bu sene itibariyle 10 bin doları yine aşmış durumdayız. Bu son dönemde gelen büyüme rakamlarına baktığımız zaman 10 bin 500-11 bin doları görebiliriz. Birkaç yıl içinde de 12 bin doları bulmasını öngörüyoruz. Milli gelirimiz de 2015'lere geldiğimizde 1 trilyon doları bulmuş olacak inşallah. Satın alma gücüne göre baktığımızda da önemli bir yere geldi Türkiye. 2002 ile mukayeseli söyleyecek olursak AB'nin kişi başı gelirinin yüzde 36'sı mertebesindeydik. Bu sene itibariyle yüzde 50'yi yakalamış durumdayız. Nisbi olarak da ciddi bir mesafe kaydettiğimizi gösteriyor. 2023 hedeflerimizde kişi başına düşen milli gelirimizi 25 bin dolara çıkarmayı hedefliyoruz. 2 trilyon dolarlık bir ekonomi oluşturmak istiyoruz. Bu son 8-10 yıllık performansımıza baktığınızda 2023 hedeflerini rahatlıkla yakalayabileceğimizi söyleyebiliriz.

USASABAH

Nur Özkan Erbay 

 WASHINGTON DC