Gençler ve biz 20 07 2013 Eski İslamcılar Yeni gençler

Gençler ve biz

İftar vesilesi ile gençler ile daha sık bir araya geliyoruz. Her bir araya gelişte de tartışmalar pratikten teoriye genişliyor. Bu tartışmalarda tabii ki duymak istediklerimizi duyamıyoruz. Her ne kadar böyle durumlarda kendi ebeveynlerimizi taklit ederken bulsak da kendimizi; her tartışma bizi biraz sarssa da kendimize ilişkin bir muhasebeye sebep oluyor. Dışarıdan gelen eleştirilere karşı hazır savunma cümlelerimiz olsa da gençlerden gelenlere karşı pek de hazırlıklı olmadığımızı görüyoruz.

Hak veriyor muyuz? Tabii ki her zaman değil. Onların yorumları ile bizim yorumlarımız arasındaki fark biraz da dini ve siyasi kimliklerimizin farklı zaman dilimlerinde inşa edilmiş olmasından kaynaklanıyor. Biraz da onların ebeveynlerinin bizim gibi özgürlükçü kişiler olmasından. Ama yine de bizler yaş itibarı ile kuşak olarak gidiciyiz. Kalıcı olacak olan onlar. Bu nedenle onların düşüncelerinin oluşum süreçlerini izlemek geleceğin siyasi yönünü doğru kavramak açısından da önemli.

***

Hem Ortadoğu'daki gelişmeler hem yakın coğrafyamızdaki gelişmeler, gelecekte 'İslamcılık' konusunun gündemimizi bambaşka bir manada işgal edeceğini gösteriyor. Önümüzdeki yüzyılın, Müslümanların kendi aralarındaki mücadelelerinin daha fazla olacağı bir yüzyıl olacağını söylemek için kahin olmaya gerek yok. Sınırlarımızda olanlara bakmak yeterli. Klasik mezhep tartışmalarının ötesinde beklentilerin, menfaat gruplarının, dini referansların birbirinden farklılaşması ile 'hangi İslam'' tartışmalarını daha çok yapacakmışız gibi görünüyor. Böyle bir dönemin kapısı hızla açılırken gençlere daha fazla kulak vermeliyiz diye düşünüyorum.

***

Gençlerle tartışırken onlara ilişkin bazı gözlemlerimi paylaşmak istiyorum.

Türkiye Cumhuriyeti'nin ideolojik yapılanması konusuyla ilgilenmiyorlar. Bugünkü birçok olayın sebep sonuç ilişkisini bu çerçevede kurmuyor, bugünü bağımsız değerlendiriyorlar.

Kemalist-ulusalcı devlet anlayışı ile ciddi biçimde karşılaşmadan büyüdüler. Bu nedenle de devlet analizlerini tamamıyla Ak Parti iktidarı üzerinden, gördükleri kadarı ile yapıyorlar.

90 yıllık cumhuriyet tarihinin içinden gelen, bu devletin ideolojik yapılanmasından kaynaklanan sorunları Ak Parti hükümetinin oluşturduğu sorunlar gibi algılıyorlar. Öncesini bilmedikleri için bir karşılaştırma imkanları yok. Kemalist devlet söyleminin temsilcisi olarak gördükleri kurumlar arasında iktidar da var.

Bizim kuşağın 'devlet' algısı ile onların 'devlet' algısı arasındaki farklar sadece bununla kalmıyor. Sorunların ideolojik siyasi yansımaları kadar sosyolojik tabanı, onların zaviyelerinden pek de görülmüyor.

Hükümetin sosyal politikalarını görmeyip, hatta bunları küçümseyip ki bunların içinde yer alan SSK 'dan, çocuk işçilere, sağlığa pek çok önemli gelişmeyi yok sayıp, klasik marksist söylem üzerinden sosyalist bir jargon ile hükümet/devlet eleştirilerini yapıyorlar.

Burada sosyalizimin 'din' bakışının da bu kavramsallaştırmaların içinde olması, bu nedenle de kendi kendileri ile çeliştikleri ise ayrı bir tartışma konusu.

Sonuçta dini merkeze alan ve reddeden iki farklı yaklaşımın bir aradalığının nereye kadar mümkün olabileceği sorusu önemli bir soru olarak duruyor.

İslamcı gençler henüz kendilerine ait özgün, islami kaynaklardan referans alan bir kavramsal dile sahip değil. Azeri Türkçesi ile sosyalizmden aparma kavramlarla eleştirilerini olgunlaştırmıyorlar.

Cemaatlere uzak duruyorlar, anti kapitalist söylemler hoşlarına gidiyor; ancak daha az eleştirdikleri Kürt hareketi içindeki 'önderlik' makamının söylem ve fikirlerininin tartışılmazlığına, oraya duyulan iman düzeyindeki bağlılığa ilişkin de bir eleştiri getirmiyorlar.

Hak ve özgürlükleri, adaleti savunurken kimin yanında durduğumuz da savunduğumuz fikirler kadar önem taşıyor. Her şeyden önce kimin velisi olduğumuza bakmak gerekiyor. Gençler hem müslüman kimliklerini hem de siyasetlerini farklı kurgulayacakları bir çağın eşiğindeler. Onlar yeni bir dil kurarken bizim onları çok daha fazla dinlememiz gerekiyor.

Ancak bizim kadar onlar da eleştiriye açık olmalı.

***

Sadece kendi mahallemizin gençlerini değil diğerlerini de can kulağı ile dinliyoruz, onların yaşadıklarına kulaklarımız da kalplerimiz de açık. Sokak şiddetine de devlet şiddetine de karşı dururken kalbimiz Ethem Sarısülük'e de Ali İsmail Korkmaz'a da yanıyor. Ancak bu acı ölümleri basamak yaparak siyaset yapmanın da kimseye faydası yok.

AYŞE BÖHÜRLER

 20 07 2013 

Eski İslamcılar / Yeni gençler 2

Geçen haftaki 'Eski İslamcılar Yeni Gençler' yazım üzerine pek çok yorum aldım. Bu konu hem eski İslamcılar, hem de yeni gençler arasında daha çok tartışılacak gibi görünüyor.

Hem onların şimdi ve de sonrasında durdukları zemini; hem de bizim kaybolan ideallerimizi konuşmamız lazım.

Bu konuyu ele alırken muğlak kaldığına inandığım bazı noktaların altını çizerek netleştirmek isterim. Tabii ki görebildiğim kadarı ile…

1-Her şeyden önce ben gençleri yargılamıyorum. Asla biz doğruyuz onlar yanlış demiyorum ki bizim halimiz de ortada. Ayrıca her kuşak kendi fikir mücadelesini, kendi zaman ve zeminine göre veriyor.

2-Bu yeni gençlerin Kürt hareketinin hak ve adalet anlayışına sempati duyduklarına ancak, bazı eylemlere katılsalar da o hareketin bir parçası olmadıklarını bağımsız bir duruş sergilediklerini biliyorum. İslamcı kimliklerini koruyorlar. Bundan şüphem yok.

3-Kürt hareketi, mücadele sürecinde tutunduğu Marksist çizgi, dil, lider etkisi ve hiyerarşik örgütlenmesinin gücü ile bundan sonraki süreçte de bütün olarak hareket edebilecek yetiye sahip. Bir blok olarak farklı yönlere hareket edebilir.

Ancak şimdiye kadar sempatizan şeklinde olsa de onlarla birlikte hareket eden İslamcı gençlik bundan sonraki süreçte kendilerini nasıl konumlandıracak? Sistem muhalifliğini hangi zeminde sürdürecekler?

Tekrar altını çizmek isterim ki İslamcı gençler bu hareketin bir parçası değiller. Ancak aynı zeminde durmanın oluşturduğu benzeşmeleri de yok sayamayız. Bu benzeşmelerle İslamcı kimliğin ortaya çıkaracağı senteze de bakmak lazım.

Bu yazı çerçevesinde benim asıl tartışmak istediğim ise gençlerden ziyade bizim halimiz. Kısaca maksadım budur.

TÜRKİYE'DE BARIŞ SÜRECİNE

DIŞ KÖSTEKLER

Fuat Keyman'ın geçen hafta yayınlanan 'Amerika Çözüm sürecini Destekliyor mu?' başlıklı yazısı ilginçti. Bu yazıdan benim anladığım sonuç şöyle: Amerika'da ve müttefiki Avrupa'da Türkiye'nin barış sürecine bu kadar hızlı girmesi ve her şeyin yolunda gitmesi üzerinden bir şaşkınlık yaşanıyor. Bunun Türkiye'ye getireceği avantajları kabullenmeye hazır değiller.

Şimdiye kadar Türkiye'ye ayar vermeye alışmış ülkeler Türkiye'ye karşı yeni bir ayar mevzu arayışı içindeler.

'Camdan evin varsa başkasının camına taş atma' diye bir Rus atasözü duymuştum. Türkiye'nin güçlenmesi bu çerçevede bölgedeki tüm ilişkilerini etkileyecek gibi görünüyor.

Keyman'ın yazısının ardından Lübnan'da çıkan Safir gazetesinde Telal Selman imzası taşıyan başka bir yazıda dikkatimi çeken noktalar oldu. 'Arap İntifadası; Türk Sünniliği İran Şiiliği kızışıyor' başlığını taşıyor. Arap intifadası ile ortaya çıkan boşluğu Arabizm yerine başka güçlerin doldurmaya çalışmasına vurgu yapan yazıda İslam dünyası üzerinde hakimiyet kurma savaşının tarihine ilişkin notlar var. Türkler bizim bildiğimizin aksine pek de sevilmeyen tarafta. Yazı, İslam toprakları üzerinde Türkler, Persler ve Araplar arasındaki hakimiyet kurma mücadelesini anlatıyor. Türkiye ve İran arasında İran'ı Arabizm karşısında daha tehlikeli bulan analiz, egemenlik yarışının milli kodlarını da veriyordu.

Diğer taraftan Türkiye'nin Afrika projesi içinde önemli bir yer tutan Somali'de olanlar da dikkati hak ediyor. Somali'de Türkler çok sevilirken birden bu sevginin zayıflamaya başlaması ve bu durumun İngilizler tarafından desteklenmesi dış politikada başka bir dönemi işaret ediyor. Avrupa Birliği'nin 44 milyon Euro ile Somali'ye yardım kararı alması, Somali'nin Afganistan'a dönüşmesini önleme misyonu çerçevesinde AB'nin bizzat işin içinde olacağını gösteriyor.

Ülkemizde kardeşlik ve barışı güçlendirirken çevrede durum değişiyor. Aman dikkat! 

 

 

Eski İslamcılar / Yeni gençler

'Eski Marksist, Maocu, Ülkücü, İslamcı…' Bir zamanlar ideolojik çatışma zeminlerinde tutunan şimdikilerin çocuk sayıldığı yaşlarda yetişkin olan bu 'eski'lerin geçmişe duydukları özlem hiç bitmez.

Her ne yaşanırsa yaşansın o günler bir başkadır.

Etrafımda bu türün her çeşidinden fazlasıyla bulunması bir yana kendimi de onlardan birisi olarak gördüğüm için bu 'dava' ile yaşanmış geçmişe özlemin sonuçlarına ilişkin arazları sadece sol kesimde değil bizim kesimde de gözlemliyorum. Geçmişten bugüne gelemeyen, sürekli eskide yaşayan 'ah biz neydik' diyenler; eskilerde yaşanmış ve bitmiş her şeyi abartıp olduğundan fazla değer biçiyorlar. Biz eskilere göre biz; daha iyi, daha ahlaklı, daha mücadeleci, daha ilkeli ve daha temiz idik… Daha manalı hedefler için mücadele ettik, hayat tarzımızı bu çerçevede oluşturduk. Birbirimizi ve hatta kendi benliğimizi yok etme pahasına bunlara değer verdik. Ve hatta hiç yanılmadık! (Galiba o yıllarda da şimdi de kendimizi fazlasıyla kandırmışız)

Her şeye, her türlü ezbere, kutsamaya karşı çıkıp dahil olduğumuz örgütleri kutsuyor ulvi amaçlar için kendimizden fedakarlık yapıyorduk.

Oysa şimdi öyle mi? Her şey daha sufli, tüketim odaklı, ideolojik bakıştan yoksun, mücadele azmi yok, daha bireysel. Etrafımızdaki gençlere buna benzer eleştirileri bin kez boca etmişizdir. Herhalde her birimiz böyle yüzlerce söylev çekmiştir. O günleri anlatırken hangi tarafın eskisi olursanız olun gözleriniz parlar, başka bir atmosfere girersiniz. En hüzünlü öykülerde bile bu özlem hep hissedilir. Bir dava uğruna fedakârlıklar yapılmıştır, eylem adına her şeye razı olunmuştur. Ya şimdiki gençler!

Etrafımızdaki gençler biz bunları anlatırken ne düşünüyor bilmiyorum. Ancak şimdi o eski günlerin gençliğine benzer yeni bir kuşak her tarafta ortaya çıkmaya başladı.

Bu kuşak tüketim ideolojisini reddederek farklı, daha idealist, muhalif ve eleştirel düşünmeye başladı.

Eski İslamcıların çocukları içinde de bu gençleri görüyorum. Bu kuşağın gençleri anne babalarına rağmen ya da onların hak ve adalet vurgulu eğitimlerinin sonucu olarak sol örgütleri kendilerine yakın bularak onların yanında yer aldılar. Kiminde anne babalarının 'eski günler'ine öykünmek ağır bastı, kiminde mana, kiminde de hak-adalet arayışları. Bu gençler hak-özgürlük-adalet mücadelesini sağ zeminlerde güçlü bulamayınca sol zeminlerin oluşturduğu muhalefet damarında yürümeye başladılar.

Anne babalarının idealist anlayışlarıyla büyüyen bu gençler için Kürt hareketi içinde var olmak (Kürt milliyetçiliğine rağmen) zor olmadı. İslam'ın temelindeki eşitlik prensibini Kürt hareketi içinde bulduklarını düşündüler.

Skolâstik din-devlet-millet anlayışlarından kaçarak özgür düşünceli dindar çocuklar yetiştireyim derken içimizden çocukların Kürt hareketine katılması, bu konuyu tartışmamızı zorunlu kılıyor.

1 Mayıs meydanlarında yıllardır diğer örgütlerden gençlerin yanında onların da yer almaları üzerine gaz dumanının ardından düşünmek lazım.

Bugünkü İslamcılık, AVM'ler, kalkınma, büyüme, liberal ekonomi, muhafazakâr siyaset bileşkesinde tüketim odaklı dindar bir hayat tarzı dışında gençlere ne vaat ediyor.

1 Mayıs meydanlarına çıkan, eylemlere katılan, Kürt hareketine katılan İslamcı gençler meselesini çok önemsiyorum. Üstelik bu gençler iyi eğitimli, İslam'ı bilen, dünyayı tanıyan çocuklar olunca vaat ettiklerimiz ve edemediklerimiz; özellikle de demokrasi ve eşitlik bakışımız üzerine bir kez daha kafa yormalıyız. Buradaki en önemli soru; İslami camia içinde bu gençlerin arayıp da bulamadıkları ne oldu da Kürt hareketine yönlendiler.

Bu gerçekle yüzleşmek bir tarafa bu yeni durumun Türkiye'nin barış sürecinde neye tekabül edeceği önemli bir soru işareti.

Ne yazık ki demiyorum çünkü diğer İslami hareketlerin kendilerini fikren geliştiremedikleri ortada. Bir rehavet ortamı içinde statükocu tutumları yinelemek dışında yeni bir bakış göremiyoruz. Ayrıca ana akım İslami kesimde (genelleme yapmıyorum elbette tam tersi gruplar da vardır) hiç bir derinliğe sahip olmayan, Körfez'in sonradan olma zengin devletlerindeki İslam anlayışının etkisi gibi birçok faktörün bunda elbette etkisi var.

Bunları elbette durup dururken yazmadım. Kürt hareketi içinde her grup, Apo'nun sözü ile hareket ederken buna direnen bir kesim var. Ve bu direnen kesim içinde her türlü provokasyona açık İslamcı gençler de var. Bir taraftan statüko ile uyumlu Müslümanlık yükselirken bir taraftan da derinden onlar geliyor. Biz eskiler İslami hareketin bu yeni jenerasyonunun taleplerine hazır mıyız bilmiyorum.

...

Yakın dostlarım içinde sözüne itibar ettiğim ve her seferinde sohbetlerinden çok faydalandığım dostlarım var. Son sohbetlerdeki tartışma konularından birisinin ana teması şu oldu: 'İslam'ın asıl meselesi 'tevhid' kadar 'eşitliktir' ama Muaviye ekolünden gelen İslami devletler bunu perdelemiştir, 'eşitlik' teması üzerinde 'tevhid' kadar durmamıştır.'

Farklı zeminde bir başka sohbetin aklımda kalan cümlesi ise şöyle oldu: 'İtikadi olarak Maturidiyiz diyoruz ancak tarih boyunca bu coğrafyadaki devlet geleneği Eşariliği teşvik etmiş ve etmeye devam ediyor. Hakim din anlayışı ibadetlerinizi yapın ama sosyal meselelere ve hayatın gidişine kafa yormayın diyor.'

Derin arka planı olan sohbetlerden halimizi pek güzel anlattığını düşündüğüm iki tema aktardım sadece. Bu konular başkanlık sisteminden kırmızı ruja, alışveriş merkezlerine kadar her şeyi kapsıyor aslında.